Dzieci na całym świecie łączy ciekawość i chęć poznawania wszystkiego, co je otacza. Jednak ich rozwój, wrażliwość, poczucie tożsamości, stosunek do siebie i społeczeństwa potrafi być zróżnicowany. W dużej mierze uwarunkowane jest to kulturą w jakiej się wychowały i z którą miały styczność.  Kultura: język, tradycja, sztuka, a także dorobek historyczny i społeczny, odgrywa kluczową rolę w procesie kształtowania i rozwoju młodego człowieka.

To najbliższa rodzina odpowiada za przekazywanie wartości i tradycji składających się na kontekst historyczno-kulturowy w jakim dziecko funkcjonuje. Następnie wiadomości i doświadczenia ugruntowywane są przez instytucje edukacyjne a także instytucje kultury.

W jaki zatem sposób możemy wspierać rozwój naszego dziecka poprzez kulturę? Jakie narzędzia są dla nas dostępne?

Maria Jaworska

Wpływ kultury na rozwój dziecka

Obcowanie z kulturą kształtuje wyobraźnię, poszerza horyzonty, uwrażliwia na potrzeby innych i uczy konkretnych postaw. Kultura ma istotny wpływ nie tylko na budowanie poczucia estetyki ale też na formowanie się tożsamości dziecka – własnej, społecznej czy narodowej. Wpływa na rozwój emocjonalny, społeczny, fizyczny i lingwistyczny. Świadome zaznajamianie dziecka ze sztuką już od najmłodszych lat w ogromnej mierze wpływa na to, kim dana osoba będzie w dorosłym życiu.

Jak zaprzyjaźnić dziecko z kulturą i sztuką?

Najwcześniejsze kontakty dziecka z kulturą i sztuką zachodzą w domu. Inicjowane są przez członków najbliższej rodziny. Niezwykle istotnym elementem i nośnikiem kultury jest język. Czytanie warto wprowadzić już od pierwszego dnia życia. W późniejszych etapach rozwoju dziecka atrakcyjnym rozwiązaniem jest serwowanie elementów kultury – obrazów, muzyki, sztuki teatralnej – poprzez zabawę. Uzupełnienie i poszerzanie horyzontów kulturalnych możliwe jest w ramach instytucji.  Wiele z nich na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat mocno rozwinęło swoje gałęzie edukacji kulturalnej.

W 2016 r. przeprowadzono badanie „Między zabawą a sztuką. Wybory kulturalne opiekunów dzieci”. Za jego realizację odpowiadało Narodowe Centrum Kultury oraz firma GfK Polonia (Raport dostępny tutaj). Według badania dla rodziców najważniejszy jest dodatni wpływ kultury na rozwój dziecka. Z kolei przy doborze nośnika kultury najważniejszym kryterium jest poziom atrakcyjności dla dziecka a nie np. wartość artystyczna danego dzieła czy usługi.

Instytucje kulturalne dostępne dla dzieci i rodziców

Najstarsze muzea, gabinety osobliwości, teatry, filharmonie czy opery nastawione były na dorosłych zwiedzających. Współcześnie większość instytucji kultury posiada specjalne programy dla dzieci. Uwzględniają one przystosowanie treści oraz otoczenia dla najmłodszych. Często jednak skupiają się one na specyficznym odbiorcy – zorganizowanej grupie szkolnej. Biorąc pod uwagę ogromną rolę rodzica w dostarczaniu elementów kultury powinni być oni kolejną grupą do której dostosowują się instytucje kultury.

Na zachodzie wiele z nich powoli przystosowuje swoje pomieszczenia na tego specyficznego odbiorcę. Na przykład poprzez przygotowanie podjazdów i parkingów dla wózków dziecięcych, wygospodarowanie przestrzeni na pokoje do karmienia i przewijania najmłodszych, czy organizację kącików zabaw. Instytucje uruchamiają zajęcia dla rodziców z dziećmi, także tymi najmłodszymi-niemowlakami. W ramach projektu „Kultura od kołyski” staramy się współpracować zarówno z instytucjami, jak i z rodzicami, aby doświadczanie kultury było wartościowe i przyjemne dla całej rodziny.

Przydatne dla rodzica

W ramach projektu przygotowane zostały zestawienia z atrakcyjnymi inicjatywami kulturalnymi -> w zakładce DLA RODZICA.  Miejsca przyjazne rodzinom z dziećmi znajdują się w zakładce -> ADRESY KULTURY.

Fig. 1. <a href=’https://pl.freepik.com/wektory/tlo’>Tło plik wektorowy utworzone przez pch.vector – pl.freepik.com</a>

Fig. 2. Muzeum Archeologiczne w Heraklionie, Kreta. Fot. P. Jaworski